Dagelijks zien we hier bij FORME patiënten met pijnklachten. Bij acute pijn is er meestal een duidelijke onset, maar chronische of niet-specifieke pijn is moeilijker uit te leggen omdat er niet altijd een duidelijke anatomische oorzaak is. Een sensitisatie van het zenuwstelsel ligt hier wel dikwijls aan de basis.
Een kind legt zijn hand op een hete ovenplaat. Sensoren in zijn handpalm detecteren de gevaarlijke hitte. In milliseconden gaat dit signaal via gevoelszenuwen in de arm naar het ruggenmerg en zo tot in de hersenen. Het brein interpreteert de binnenkomende prikkel als pijn en beveelt de hand om zich meteen weg te trekken en zo weefselschade te voorkomen. Het directe gevaar is geweken, maar de pijnsensatie blijft nog een tijd nazinderen. Het brein linkt deze pijn aan de gebeurtenis en het kind zal in de toekomst hoogstwaarschijnlijk zijn hand niet meer op een hete plaat leggen.
Pijn is een noodzakelijk mechanisme dat ons beschermt tegen gevaren en ons al miljoenen jaren uit de problemen houdt. De werking van dit zelfbeschermend systeem is echter niet eenvoudig. Het is heel sensitief en bestaat niet enkel uit een fysieke component. Pijn is een beleving die doorweven is van emotionele en psychische factoren en die een grote invloed heeft op talrijke andere lichaamssystemen zoals het autonome-, motorische- en immuunsysteem. Al deze verbindingen zijn geen statisch gegeven. Het zenuwstelsel past zich voortdurend aan nieuwe situaties aan, dit heet neuroplasticiteit. Als er iets fout loopt in deze delicate bedrading kan pijn een probleem op zich worden in plaats van dienst te doen als primair beschermingsmiddel. Pijnzenuwen kunnen zonder externe fysieke oorzaak actief zijn of er kan iets verkeerd gaan in de verwerking van bepaalde signalen in de hersenen. Zo ontstaat een niet-specifieke, soms chronische pijnreactie.
Het pijnsysteem is heel sensitief en bestaat niet enkel uit een fysieke component.
In deze context gebruiken we graag de metafoor van pijn als inbraakalarm. Een inbraakalarm kan om verschillende redenen afgaan. De eerste gedachte is altijd dat het om een inbreker (letsel) gaat. Als het alarm voor het eerst plotseling afgaat, gaat men logischerwijs eerst naar een inbreker zoeken. Eventueel wordt de politie ingeschakeld (huisarts of andere zorgverlener) om het afgaan te onderzoeken. Wanneer het alarm echter om de haverklap afgaat en er herhaaldelijk geen inbreker wordt aangetroffen, is het zinvol het alarmsysteem zelf eens te onderzoeken.
Vaak is het zo dat bij mensen met chronisch pijnklachten dit alarmsysteem veel te scherp staat afgesteld. Er is m.a.w een centrale sensitisatie. Meerdere factoren -emotionele, motorische, autonome,... - kunnen daar mee aan de basis van liggen. De aanleiding kán een eerder letsel in de regio zijn, maar soms is het moeilijk om een structurele diagnose op zich te stellen. Dan zien we dat activiteiten, waarvan we weten dat deze geen schade geven, toch de alarmbellen laten afgaan.
De aanleiding kan een eerder letsel zijn, maar soms is het moeilijk om een structurele diagnose op zich te stellen.